स्ववियु : शिक्षा र समावेशी परिवर्तन

स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियु) नेपालको शैक्षिक, सामाजिक र राजनीतिक परिप्रेक्ष्यमा अत्यन्तै महत्वपूर्ण संस्था हो। यसको उद्देश्य विद्यार्थिहरूको शैक्षिक, सामाजिक, र राजनीतिक अधिकारको संरक्षण गर्नु, शैक्षिक प्रणालीमा सुधार ल्याउनु, र विद्यार्थीहरूको सर्वपक्षीय विकासका लागि उपयुक्त वातावरण सृजना गर्नु हो।

स्ववियु सदैव विद्यार्थीहरूको स्वतन्त्रता र अधिकारको पक्षमा उभिदै आएको छ भने यसले विभिन्न समयमा नेपालको शैक्षिक र राजनीतिक परिप्रेक्ष्यमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएको छ। स्ववियुले  विभिन्न शैक्षिक र राजनीतिक आन्दोलनहरूलाई नेतृत्व गर्दै नेपालको शैक्षिक प्रणालीमा सुधारका लागि निरन्तर संघर्ष गर्दै आएको छ।

स्ववियुको वर्तमान अवस्था र आगामी कार्यदिशा

आजको दिनमा स्ववियुको अवस्था केही चुनौतीपूर्ण र विवादास्पद बनिरहेको छ। यसको गतिविधिहरू, संरचना र कार्यशैलीमा शैक्षिक सुधार र राजनीतिक प्रभावको बीचमा संघर्ष रहेको छ। वर्तमानमा, स्ववियुको प्राथमिक कार्य भनेको शैक्षिक संस्थाहरूमा सुधार ल्याउने, विद्यार्थीहरूको हकको रक्षा गर्ने र सामाजिक न्यायको पक्षमा लड्ने हो। तर, यसका गतिविधिहरूमा पार्टीगत राजनीतिक प्रभाव र स्वार्थप्रेरित क्रियाकलापले महत्त्वपूर्ण चुनौती निम्त्याएका छन्।

युनियनको संरचनामा पार्टीगत हस्तक्षेप र नेताहरूको व्यक्तिगत स्वार्थले स्ववियुको उद्देश्यलाई विकृत बनाउने खतरा उत्पन्न गरेको छ। यस कारणले गर्दा, विद्यार्थीहरुका वास्तविक मुद्दाहरू र शैक्षिक सुधारका आवाजहरू यथोचित रूपमा उठाइएका छैनन्।

स्ववियुको वर्तमान अवस्था अवलोकन गर्दा, यसका नेताहरूको कार्यशैली र निर्णय प्रक्रियामा असहमति र विवादहरूले यसको प्रभावकारिता र निष्पक्षता प्रभावित गरेको देखिन्छ। शैक्षिक सुधारको स्थानमा पार्टीगत राजनीति र संघसंगठनका नेताहरूको व्यक्तिगत स्वार्थ प्रमुख बनिरहेका छन्। यस्ता क्रियाकलापहरूले स्ववियुलाई आफ्नो मूल उद्देश्यबाट विचलित गरिरहेका छन्। यद्यपि, स्ववियुले नेपालका विभिन्न विश्वविद्यालय र कलेजहरूमा विद्यार्थीहरूको प्रतिनिधित्व गर्ने प्रमुख संस्था पनि बनेको छ।

स्ववियुको भविष्य नेपाली समाजमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने सम्भावनाले भरिपूर्ण छ, यदि यसले आफ्नो मूल उद्देश्य र संरचनालाई पुनः परिभाषित गर्न सक्छ भने। यसको भविष्य शैक्षिक प्रणालीको सुधार र सामाजिक न्यायको संवर्धनमा आधारित हुनु आवश्यक छ। यद्यपि, यसका लागि आवश्यक छ कि स्ववियुले पार्टीगत हस्तक्षेप र व्यक्तिगत स्वार्थबाट आफूलाई मुक्त गर्दै एक निष्पक्ष र समावेशी संगठनको रूपमा आफूलाई पुनः स्थापित गरोस्।

स्ववियुको भविष्यमा शैक्षिक सुधारका लागि यथार्थपरक कदमहरूको आवश्यकता छ। विशेषतः शैक्षिक संस्थाहरूमा विद्यार्थीहरूको स्वायत्तता र सहभागिता सुनिश्चित गर्नु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। स्ववियुले शिक्षाविद र नीति निर्माता सँग समन्वय गरी विश्वविद्यालयहरूमा गुणस्तरीय शिक्षा र समान अवसरको लागि संघर्ष गर्नुपर्नेछ।

स्ववियुको भविष्यको अर्को महत्त्वपूर्ण पक्ष भनेको यसको संगठनात्मक संरचना र नेतृत्वको सुधार हो। युनियनलाई अझ बढी पारदर्शी र उत्तरदायी बनाउन अत्यावश्यक छ। यो युनियन पार्टीगत राजनीति र व्यक्तिगत स्वार्थका बाँधबाट मुक्त भइ विद्यार्थीकै वास्तविक हितको रक्षा गर्ने उद्देश्यमा केन्द्रित हुनुपर्दछ। यसका लागि, स्ववियुको नेतृत्व चयनमा निष्पक्ष र लोकतान्त्रिक प्रक्रिया अपनाउन पर्नेछ। यससँगै, प्रत्येक विद्यार्थीको आवाजलाई यथोचित सम्मान दिँदै, समावेशी दृष्टिकोण राख्न आवश्यक छ।

प्रविधिको प्रयोग पनि स्ववियुको भविष्यमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। डिजिटल माध्यमद्वारा युनियनका गतिविधिहरूलाई तीव्र र प्रभावकारी बनाउन सकिन्छ। यसले विद्यार्थीहरूको आवाजलाई व्यापक बनाउँदै, शैक्षिक र सामाजिक मुद्दामा प्रभावकारी प्रतिक्रिया दिन सहयोग पुर्‍याउँछ। डिजिटल प्लेटफर्महरूबाट विद्यार्थीहरूलाई थप सक्षम र सशक्त बनाउनका लागि स्ववियुले प्रविधिको सदुपयोग गर्नुपर्नेछ।

यसका साथै, स्ववियुले अन्य सामाजिक र राजनीतिक आन्दोलनहरूसँग मिलेर सामूहिक रूपमा कार्य गर्न आवश्यक छ। विशेषगरी, समावेशी विकास र समानता प्राप्तिका लागि काम गर्ने उद्देश्यले युनियनले समाजका अन्य समूहहरू र विभिन्न आन्दोलनहरूसँग सहकार्य गर्नुपर्नेछ। यसले स्ववियुलाई सामाजिक र शैक्षिक दुवै क्षेत्रमा बलियो बनाउँछ र नेपालको समग्र सामाजिक प्रणालीमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउँछ।

स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको इतिहासले देखाउँछ कि यसले नेपालको शैक्षिक र राजनीतिक प्रणालीमा प्रभावकारी भूमिका खेलेको छ। यद्यपि, यसको वर्तमान अवस्था केही चुनौतीपूर्ण छ र यसका गतिविधिहरूमा पार्टीगत राजनीति र व्यक्तिगत स्वार्थका प्रभावहरू देखिएका छन्। तथापि, स्ववियुको भविष्य शैक्षिक सुधार, समावेशी विकास र सामाजिक न्यायका पक्षमा आधारित रहेको छ। यसका लागि, स्ववियुले आफूलाई एक निष्पक्ष र समावेशी संगठनको रूपमा पुनः स्थापित गर्दै, विद्यार्थीहरूको हक र अधिकारका लागि संघर्ष गर्नुपर्नेछ। भविष्यमा यदि स्ववियुले आफ्नो लक्ष्य र उद्देश्यमा केन्द्रित हुँदै समावेशी र पारदर्शी नेतृत्व प्रदान गर्न सक्यो भने, यसले नेपालको शैक्षिक र सामाजिक परिप्रेक्ष्यमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्छ।

केसी शंकरदेव क्याम्पसका विद्यार्थी नेता हुन्।